Mino Pawl Lam Tlaulonak

 Vawleicung ah mino pawl lamtlaunak buainak hi kan ram lawngah si loin US ram, UK ram le Europe rampi zongnih an ton cio ve. Lamtlau ti tikah kalnak lam khi asi lo. Zei ka tuah lai,zeidah kaa tinh lai timi tuah-awk hngalhlo khi a chim duh. Rian ngeihlo le riantuanlo hi rampi minung thazaang hrampi(human resource)lohtlau he aa khat. Britain ram ah mino pawl kha lakphakti dawr zongah riantuan dingin riantuannak cozah lutlai nih a fial hna. Hi buainak hrampi zoh tikah mino pawl lohtlaunak a hram langhtermi cu.

(1) Hngalhtheihnak Kauh Ding

      hngalhtheih kauhnak kong hi chim a ol ko nain pumpak pakhat cio tuahsernak a hau.  Cam tampi rel duhnak nunzia ngeih a herh. Fimnak ahhin hngalh awk fimnak le thiam-awk fimnak tiin phun hnih a um. Tuan awk ah thiamnak pakhat a herh bang nunhimnak taktak le rian kai khawhnak caah cun hngalh fimnak zong hi a rak herh ve. Engineer kan si zongah ngandamnak kong hngalhpah a herh. Thlapa ah ho dah a kai ti zong hngalh a herh. Rampi kong hngalh lo a ngah fawn lo. Rampi thlenremhnak kongzong ngiat le hlathlai a herh fawn. Ka pawngkam ah zeidah a cang? Zeidaj ka tuah ah a tha hnga, ti zong hngalh a herh. Lamkal tik zongah dingteo in kal lawng a za lo. Ka pawngkam ah zeidah a um ti kha ngiat a hau. Cu lawngah hngalhtheihnak a kau kho lai.

(2) Zaangleknak Tuah A Herh

    Lungthin le pum hi pehtlaihnak an ngei. Lungthin a fah si cun pum zong zei a tuah kho lo. Pum a dam lo si cun lungthin zong a dam kho lo. Pum a ngandam bang lung zong a dam ve hau, Tc. zingka tliknak, pumpululh chuihnak, pumsa cawlcanghnak, tilio, lamsau kalnak tbk tuahpiak lawngah pumsa le lungthin a dam lai. Lungthin a rih tikah zaangleknak hi si tha bik asi theo. Kan ram ah a ra mi ramdang pawl khi zoh ah cun zaangleknak phunkhat tal cu an tuah peng ruangah an panh kho peng. Zaangleknak tuahnak caah tangka tampi ngeih a hau lo. Zingka thawh i tlik tehna hi tangka hrim a dih lo. Mikip nih tuah khawh cio asi.

(3) Lungthin Daihter

    Lungthin daihter ti tikah biaknak lei thil tuah khi asi. Thlacam le fianrial ah Pathian he pehtlaihnak ngeih te hna khi asi. Hi nih lam kan tlaunak le zei kan tuah ding kha a kan fianter. Pathian kong kan ruah khawh lo hmanh ah kan nunnak kong kha ruat in zei ka tuah ah dah a that hnga ti kha hnulei khirh in ruah than a herh. Kan tha dernak le thil thar kan hmuh hrimhrim lai.

(4) Muicawl Zoh Tawn

      Muicawl zoh ti tikah fimnak ah laak khawhmi pawl kha a chim duh. Tuanbia kong, nunnak kong le minthang kong an thlakmi muicawl pawl kha zoh khawh ah a tha. Zeitindah hmunsang phak nakding an i zuam? Zeitindah teinak an hmuh? Tipawl kha zoh ding a si. An nunphung, fimnak, hngalhtheihnak le holh kong ah zohthiam ahcun cawn awk lawng te asi ko. Steve Job kong an thlakmi, Bill Gates kong'Pirates of Silicon Valley" tibantuk zoh ding. Mongolia an thlajmi" Mongol" hei ti hna khi zoh ahcun ruah duhnak, lung thlehnak le ralthatnak pawl a chuahter.

(5) Upa he I Komh Ding

    Upa ti tikah sayate zong aa tel kho. Mah nak upa deuh zong aa tel kho. Kum no ko nain riantuan sau cangmi zong asi kho. Anmah he kawmh in biaruah tikah an kong zong na hngal lai. Zei lam dah ka zulh lai ti zong na fiang lai. Thazaang zong an in pek lai. Anmah zong an tuah khawh, ziah ka tuah khawh ve lai lo tiin zumhnak na ngei lai. Pumpak tumchuknak le thanchonak hi hawikom he zong aa pehtlai. Rian ngeilo le fimnak tlawm pawl he kawmh len ding asi lo. Thleidan cu asi bak lo. Bawmh an i hal asi cun bawmh ding le lam hmuhsak ding asi ko. A herhlo ah game dawr thut, lakphak dawr thut, vahvaih sawhsawh cun zei hmanh na hmu lai lo. Thancho na duh a si ahcun thancho a duhmi he i kawmh a herh. Micheu cu mah pumpak thanchonak lawng an ruat kho men. Hawikawm ngei lo tiang in. Khakha cu va hrial hram.

(6) Rian Pakhatkhat Tuan Chun Hmanh

     Rian pakhat tuan an duh ah cun a tha na duhmi te na tuan khawh cun a tha chinchin. Hmuhtonnak a si ahcun pakhatkhat paoh kha tuan chun ko. Naa tinhmi hebti le tlang asi ah cun kaltak ko. Naa tinhmi he aa naih bikin kawl khawh i zuam. Tc,  Network engineer a si cun zung ah computer remh rian hna na tuah si ahcun kaar khat hlan a si. Manager si na duh zongah mi kuttang rian in na thok chun a hau. Teinak ah lamphawk a um lo. Zei paoh hi pakpalawng in ot a hau. Manager si duh cun manager kuttang na si hmasa lai i mirum si an duh cun mirum kuttang ah na tuan hmasat a herh. Rian kawl na duh tikah upa pawl he naa hngalh cun rian hmuh a fawi deuh.

(7) Na Duh Cun Tuanbeh, Na Duh Lo Cun Ngoltak

       Na duh cun tuan beh, na duh lo cun ngol ti cu rian pakhat ah thal ruk tuan hnu ah khiah te ding asi. Naa thiammi a si taktak maw? Cu si lo cun i thial ko. Thial zong kha na ngamh a hau.

(8) Thinlung Kha Papek A Hau Lo. Din-Ei Ah Luan Hlah

     Mino kan si caah duhdawtnak lei caan pek kan duh hi a phung asi ko. Hihi ha caah a herh bik asi lo ti kha na hngalh a hau fawn. Cheukhat cu thinlung kekkuai in rawl zong ei khawh lo, ih khawhlo le tuan kho loin nunnak lam an tlau tawn. Thinlung zia thazaang a pe tukmi cu an phak ding zat an pha tawn lo. Lampi ah an rawkral lengmang. Din-einak nih an caam kha a ei dih. Cu caah thinlung papeknak le din-einak nih lam an hrawh khawh.

        

            A cunglei pawl hi na zulh khawh ahcun phundang in na nunnak ah na tep hrim ko lai. Pakhat hnu pakhat zulh khawh i zuam law naa tinhmi cu lunglawm tein na phak khawh ko lai. Khi hmanh ah na tlau rih asi cun nuntinh na ngei lo tinak asi ko. Zuam duhnak na ngeih loh bia maw asiloah na lungdongh a fawi tuk ruangah dah. A sawsawh in na um chung paoh cu, zei na tuah hmanh ah a tlamtling kho lai lo.

   Thil pakhat tuah tikah thlahlian(lungdongh) a fawih lomi cu lam an tlau kho lo. Nun tinh lam na phak cang ko zongah pehtlaih thiam hi a biapi fawn. Rian sining kha fianghlang in hngalh a hau ve. Hmuhtonnak kau chin in felfai tein na tuan peng ahcun midang ca ah lam a hunpiaktu na si kho lai. Lam hmusaktu zong na si kho lai.

Note: Hi cabia hi MuKo Mekazin ah Kenneth Sailuai nih a tial mi laakmi asi.