Sihpi

Flight No. 2016 timi tlangtaar in Pastor PL Thlenga catial mi hi rak rel ve hmanh. Caan tlawmpal te lawng kan ngei cang. Atu hnu suimilam 12 hlan i na thihhraw lo ahcun  hi Flight No-2016 ah hin na duh zong duh lo zongah  nai cit ve hrimhrim lai. Cu ruangah cun hi Flight ai cit ding hna caah a biapi ngai mi hngalh awk țhenkhat ka hun langhter. ( 1 ) Flight No- 2016 hi a ho hmanh nih an icit rih lomi a tharbak asi ko nain i ralrin paoh a țhat ko caah thilrit ken a ngah lai lo. Na thilrit lakah a tanglei thil hna hi hlonh an hauh caan ah hlonhcolh dingin timhcia tein an um awk asi lai. Huatnak Thinhunnak Mi zeirel lonak Hnachuahnak Haakkauh nak Vawlei taksa mitthitnak Hurnak le lernak Mah zawn lawng i ruahnak  Lihchim Hlenthawinak le mi palhnak kawl. 2nk- Mi tampi hna nih hi Aarheaven 2016 hi cit an duhtuk cio nain an nunnak nih a tlinhti lomi tampi an um. Nang le keicu Pathian tiket a kan pek sianko ahcun aa cit dingmi ah i ruat in ruahchan...

Duhnak nih hawikom le kom lo a raktuak tanhrim lo, cu ruangah duhnak hi a palh kan ti kho maw? Nizaan cu a liam i thaizing zong a liam rihlai cutin' kumkhat-kumhnih zong an liamte lai, khitik ah kan duhnak hna hi nai fiangte hnga maw? Asiloah kan duhnak hi dah leidai ah kai ciamhpi te ko hnga? Akum cun kumpi kumli a liam cang nain ka philhkhawh lomi senri par na si... Cuticun hi Diary cahmai cungah phiatkhawh lomi cahang in na min țial a rak si. Ka chuahka,'' duhnak timi ka rak theih(ngeih) thokin Cerku cu ka rak duhdawt hmasa bik mi arak si, (a fawinak cun ka ngeih mi duhnak Original asin ah ka rak chiah hmasa bik) Cerku cu ka duh hmasa bik mi asi bang asinah caan tampi cu duhdawtnak biachim phuan dingin timhtuahnak ka rak ngei tawn. Sihmanhsehlaw thinlung nih aitinh mi paoh a rak tuah ngam lo zia" a ruah mi paoh a rak si khawh lo zia. Hi zatzat ka duhnak sullam hna cafang in hrilhfianh cawk si lai lo, hmurka zong nih chimphuan khawh cawkding asi lomi ka duh...

Khrihfa Sullam Khrihfa tinak cu Bawi Jesuh bantuk in a nungmi tinak asi. Cun a pahnihnak a sawh duh chan mi cu "Khrih i, A fa" tinak asi fawn. A hlan liopi i khrih zultu hna zeitluk in dah an nun hi ai dawh ti ahcun pakhat le pakhat an thil ngeihchunh te kha pakhat le pakhat an i cheu an i pe i an pawngkam i a um mi micheu hna nih an nunning an zohtik hna ah an khuaruah a hartuk i cucaah" Khrihfa pei an si hi, Khrih bantuk in teh pakhat le pakhat an i daw hi" tiah an ti hna i cucu Khrihfa thawh kehnak asi. Cucaaah Khrihfa bu pakhat ah rem lonak a um chung paoh cu Bawi Jesuh a bau tinak si ko. Laimi Khrihfa Thawh Kehnak Laimi Khrihfa thawh kehnak cu Rev. Carson, Laura Carson le Dr. East hi hna pathum chungah hin hram a bunh caah  tlamtling deuh in an kong țial than asi.  Arthur E. Carson Rev. Arthur Carson cu August 6, 1860 ah a chuak. Tlakrawh inn sak le lunginn sak a thiam ngaingai mi lattama zungthiam asi. Apa cu mi ngan dam lo mi-ngor asi caah kum 16 ...

Cauk hi phun hnih in a um voikhat rel ding ca le thih hlan lo rel ding ca tiin. Cu ahcun hi mifim bia (51)hi thih hlan lo relding ca asi tiah ka ruah! Kan nunnak lamthluan ah hi bia kan i nunpi si ahcun kan fim lo hmanh ah mifim kan lo ko lai. Abaraham Lincoln  Minung chan cu mitang ah i chiahkhawh nak ding a rak si.(Adler, Alfred). A ral kha a teimi nak in a mah le a mah aa tei kho mi teitu ka ti deuh hna, a ruang cu teinak hmuhkhawhnak caah a harbik mi cu mah le mah i tei kha asi.(A ristotle) I lunghrinhnak cu hawikom tha sinak ding caah sivai pakhat asi.( St Augustine) Caan aa thlen ning rup in aa thleng ve lomi cu, ei heu phurrit men an si.(Barrir, Sir,James) Minung nih kan tuah mi sualnak vialte lak ah mi dawtnak zeirel piak lo tluk in a chiakha mi a um lo.(Brooke, Rupert) Theih hngalhnak zeihmanh a ngei lomi hawikom nak in, theih hngalhnak tampi a ngei mi ral panga ngeih ka duh deuh.(Bur bank, Luther) Thatnak tuah cu a lak asi bal lo, cu bantuk tuah sernak cu a he...

Nungak/Tlangval nih duhdawtnak ah i duhdawt a herh tluk tein i theihthiam hi a herh taktak ve mi asi, vawlei ah theihthiamnak loin zeithil hmanh tuah ți khawh asi lo. Cu caah theihthiamnak cu zeitik caan hmanh ah a sung belmi zong asi lo. A chel caan ahcun na Tlangval or Nungak kha hnohhnawh tawn ko cucu a zia na thiam ahcun duhdawtnak a fehter tu thil pakhat asi. Nain zeitik hmanh ah chikhat te i theihthiam lonak ruangah na daling kha va unh hrimhrim hlah, hi ka zawnte ah hin theihthiam lonak nih zalong tuk in nan cungah an tlun hnawh sual hna lai, theihthiamnak a um ti lo hnu cun, i țhen(piat) hi a fawituk. Cu caah na Nungak or Tlangval kha chikhat te hmanh va unh sual hlah(neih niam tein um mi nan si cun poituk lo) an unh ve sual ahcun ngeihchih nak in na khat sual lai. I unh hi țhennak lam sialtu tha bik asi ti kha va phlih hlah. Duhdawtnak hi fawituk in co i tim hlah, duhdawtnak cu a dihkho lomi asi caah harsatnak tampi a um lai. Suingun chawva a ngei mi lawng Nupi/Pasal...

Chinland Government: CNF nih rian a tuan khawhnak ding caah le policy au chuahpi ding caah cun CC le CEC nih an khiah mi biachah pawl țuan dingin Chinland Government cu dirh asi. Chinland Government nih ramchung ramleng ah miphun hawi hna sinah pehtlaihnak le a herh mi paoh rak tuah dih asi. Chinland Governmen tangah Ministry 6 chiah piak a rak si. Mah ministry nihcun an mah le an rian cio cu rak tuan asi. Chinland Government cu presedent rule in kal asi. Government body tangah chiahmi pa 6 hna cu. Home ministry Finance ministry Foreign ministry Trade ministry Health and Eduction Ministry Defense Ministry an si hna. Chinland Government dirh asi nak cu miphun pi nih Government structure khi kan ram le kan vawlei ah mah te khuakhan lairelnak kan ngeihkhawh tik ah zoh thiam hna seh. Hmang thiam hna seh cuti cun Democracy kan hmuh tik ah kan herh bau mi kha hngalthiam hna sehlaw timi ruahchan in dirh mi asi. Chinland Government nih a kal pimi cu CNF Conference nih a thlak m...

Pu Vum Tu Maung(Thang Pet Maung) cu Mindat pengmi Pu Thang Pet le Pi Nauk nih Aprill 1900kum vuntu khua ah an hrin. Tang sarih tiang ca a cawng i 1917kum ah mirang ralkap a tla. Raldoh le lente celh a thiam ngai ngai mi asi. Ralkap a tuan lio ah Bo hnih a hmuh, mah caan cu kawlram hi mirang nih an rak uk cang i kawlram le laimi cu mirang nih an rak nautat sersat lei ah ramchung chuak mi thil tha vialte cu an ram ah an kuat dih i an duh ti lomi a hlei vuanglawng kha an rak pek tawn hna. Rakhine phungki U Oktamah cu mirang uknak phung a duh lotu minthang Upa pakhat a rak si. U Oktamah nih kawlram chung i a um mi mirang vialte hi kan dawi dih hna ahcun a tha lai, tiah Madalay ah a rak chim. A chimmi bia cu Vum Tu Maung nih a rak theih ve tik ah a lung a suk ngai. Kan ram le kan miphun caah a herh mi kha a lung a pem i 1924 December 25 ah ralkap in aa phuak i Lairam ah a tlung.  1925 kum khua a phak cang ka tein an khua ah sianginn a serpiak hna i a mah nih saya zong a tuan. Sa...

1988 kum March in August thla tiang Democracy uknak duhmi ruangah kawlram pumpi rambuainak a rak chuak i kum 26chung party pakhat lawnglawng nih uknak BSPP cu a tla i Satember 18 ni ah SLORC(e0w) timi uknak ralkap cozah nih nawlngeihnak an raklaak. Ralkap nih nawlngeihnak an laak hnu ah Chin Student pawl le Chin mino hna cu ralkap uknak hrawh dingle mahte khuakhan lairelnak(Self- Determination) hmuhthan ding caah ral kan tho lai  tiin India ram ah an rak  hna. India cozah nih mizoram state Saiha le Champhai khua hna ah refugee camp a rak tuahpiak hna i cuka cun hmunhma a rakpek hna. Mah kum November thla chungah mah refugee camp pahnih a ummi hna cu miphun caah riantuan ding raltho ding an rak ti i Burma Democratic Front(Western/BDF)cu an rak dirh. Asinain miphun caah rian a tuanmi party asi mi CNF ahcun luhding in an rak ton hna i hmunkhat tein rian an kan rak țuanti lai tiin tonnak an rak tuah. 1989 kum January thla ahcun BDF chungin an chuak i CNF ah an rak lut. Mah hnu cun...

Paraltha Lal Luai Pu Lal Luai cu Pu Lian Er(cinzah) le Pi Sui Thluai(sangpi) nih 1847 hrawngah an hrin. A ngakchiat liote in micunzar tha asi i rawl einak in"Cawcheh"- paw le nam he raltuknak lentecelhnak phunkhat cu a rak duh deuh. Mileklak le mi thinlung tha asi caah a mah țhirual hna lak ah hruaitu a rak si zungzal. Lal Luai cu michuak thiam ngai asi pinah laimi lakah muisam, pumrua, bomban, tungkhan aa lekbik asi caah mikei hawi asi tiah mirang nih an rak ti. Halkha Pu Khen(Sangpi) fanu Men Țial he an i um i fa pathum an ngei. Pu Lal Luai nih Thautlang le Lukher(mara) ram vialte khuachiah a rak ei. Khuakhat ah sal pakhat cio in a rak khawlh hna, chawva le a dang thilri vialte kholh a kal ahhin a nau pa Pu Hlenh To le a ral vengtu asai nih an rak zulh tawn. Minun țha asi caah a rak uk mi vialte nih an dawt dih. Mi sakap thiam ngaingai asi i Vui le Pawpi zong a rakkah. Afar le Dar Nawn le Tial Zing zong puanpar a phahpiak hna. Mirang nih 1889 Setember 5 ah awder an...

Biahmaițhi 18 century lio chan Biritish France, Spain le Portugal ram hna nih Africa le Asia ram țhen hna ah Colonial ram kauh cio dingin tiah an rak ti i ral an rak doh hna. 19 century thawk ka hrawngah kawlram ah British nih ral doh hram an rak thok. British nih Manipur a rak doh mi kawl pawl hna cu Manipur in a rak dawi dih hna i, 1924 kum ah Arakan, Taningtari cu doh hram a rak thok. Kumhnih leng ral a rak doh hnu(1824-1826) kum ah Arakan, Taningtari le Chinland cheukhat cu a rak laak hna. Mah British rak doh ah hin Chinland thlanglei a um mi Chin miphun hna nih an doh ko hna i mah dohnak ah Mi Wah, Ku Wah, Sit Taung le Maung Hnamah ral i doh cu a rak lar. Arak țhawng ngaingai. Chin miphun hna nih cun Fei, Li le thal, Nam hna an rak hman na tein Riffle meithal aa tlaih mi mirang(British) hna cu an rak doh kho hna lo an rak tei hna lo caah 1826 kum chan lio ah Palewah ram cheukhat hna cu Britist kuttang ah an rak tla. British Colonial pawl nih 1765 kum lio ah Silcar le Silong hna a...

Ral Zaam Nun     (HaiKu) Zawnruah lung a fil Zaan mang tiangin nun a king Ral zaam nun a phing

        Na Par Tlorh Tu Pelep       A momh na par an ziam cang Hei phlih diam ding si ko mi ah  Ziah! lungthin a thih khawh lo Na ennak rimhmui nih pelep an lem țunglo. Second fung nih ai tinh mi hmun sin a fuh Ngaihnak hna nih nang an fuh Kan hlamnak tangah kei kai dup. Na țilh nak țang Na tizu dawp tu Na ziamhnak thawi Nai tlinh mi baan si ka duh hringhran dah! Cucu, mitthit nak nih a hrin mi hnachuah nak. Ruah mi paoh duh si lo Dawtu paoh uar an si lo Ai duh mi paoh an i co hlei lo Vawlei, hor duhcuai nak meici ai hlio. Asi, Ruahchannak a pelte hmanh loin! Ngaihnak hna hi a um theu. Na par tlorh tu pelep men ka rak si.

Chin National Front (CNF) Mirang Le Chin A Voikhat Nak I Tuk Mirang nih chinmi pawl an tuktik hna ah, a voikhat nak te ah an tei hna lo. Voithum an tuk hnahnu lawngah an teikhawh hna. Voikhat nak an i tuk hi 1871 kum ah asi, voihnih nak cu 1888 asi, Cun voithum nak an i tuk cu 1889 kum ah asi. 1896 kum ah Chinram tam deuh cu an laak cang i Chin Hill Atcs an tuah i an uk hna. 1894 kum ah rakpal loding tiah phungphai tuah in an rak humhim nak hmun hna cu maymyo mirang uktu bawi nih 1920 kum ah a hrawh dih i, 1929 kum ah an rak nganh mi hmunram hna cu an laak dih. Kachia hmun ah mirangpa winchester nih lakphak kungcin dingin Chinram chungah a luh ruangah Pu Beng Khuai hruai mi Chin ralkap bu nih Winchester cu an rak thah, i a fanu Merry Winchester cu a nung in an rak tlaih. Cuticun 1871-1872 kum chungah Brigadier General Captain. G.Boucher nih kachia ral lam cu hruai in le General Brown Low. CB.Captain Lewis hna nih chittakaung rallam cu hruai in an tuk tik hna ah Mirang-Chin a...