CNF Țhawhkeh Nak Tuanbia (Dal 1nk)
Biahmaițhi
18 century lio chan Biritish France, Spain le Portugal ram hna nih Africa le Asia ram țhen hna ah Colonial ram kauh cio dingin tiah an rak ti i ral an rak doh hna. 19 century thawk ka hrawngah kawlram ah British nih ral doh hram an rak thok. British nih Manipur a rak doh mi kawl pawl hna cu Manipur in a rak dawi dih hna i, 1924 kum ah Arakan, Taningtari cu doh hram a rak thok. Kumhnih leng ral a rak doh hnu(1824-1826) kum ah Arakan, Taningtari le Chinland cheukhat cu a rak laak hna. Mah British rak doh ah hin Chinland thlanglei a um mi Chin miphun hna nih an doh ko hna i mah dohnak ah Mi Wah, Ku Wah, Sit Taung le Maung Hnamah ral i doh cu a rak lar. Arak țhawng ngaingai. Chin miphun hna nih cun Fei, Li le thal, Nam hna an rak hman na tein Riffle meithal aa tlaih mi mirang(British) hna cu an rak doh kho hna lo an rak tei hna lo caah 1826 kum chan lio ah Palewah ram cheukhat hna cu Britist kuttang ah an rak tla. British Colonial pawl nih 1765 kum lio ah Silcar le Silong hna ah siseh, 1885 kum ah kawlmi umnak ram khi a raklaak dih hna. Mah hnu cun Chinland ram tuk nak dingah caan tha a rak kawl i 1871-1888-1889 kum hna ah ral voithum a rak tuk hna, Chinland ram țhenkhat cu a rak laak khawh. Daihnak le luatnak, zalawnnak a rak duh zungzal mi Chin miphun hna nih an mah le an pengram cio in an ngeih mi an hriam le an nam hna in an doh hna. Mah ral cu a rak ngan, a rak țhawngtuk i temhnak tampi le har taktak in an raklaak mi kongah mah ral i a rak i talmi mirang pawl nih ca in an rak tial ning, an rak i thanh ningah le mirang ralkap i a sangbik an i pekmi laksawng(Victoria Cross) an i pek ah siseh, hmuhkhawh asi. Chin Miphun pawl nih an mah le an nawl ngeihnak a tlak lo ding le mitang i salcan ah tangding an rak duh lo. Cun Chinland rampi mi kuttang a tlak lai ding an phan ruangah nunnak tampi liam in le thap in an rak doh hna. Mah raldoh nak ah Pu Cawn Bik, Pu Khai Kam, Pu Lal Luai, Pu Za Hat, Pu Hausat hna cu mi laar minthang an rak si. Mah mirang ral ah hin hriamnam ngeih an i hleihluat ruang le mi an ngeih mi an i hleihluat ruangah 1895 kum ah Chinland rampi a tam deuh cu mirang kut ah a rak tla.
1914 kum lio ah Germany, Austra, Hungary, Turkey le Bulgaria hna phukhat, England, France, Rusia, American hna le a dang ram hna kha phukhat ralpi an rak tho. Mah ral an dohnak ding caah anmah le an uk mi ram hna i a ummi miphun hna cu ral do dingin minung an rak tlaih hna. Kum 1916 lio ah cun England Colonial kuttang a si miram hna ah India le Kawl hna ah cun ralkap a țuam dingin minung 1million le ral do lodingin minung 5lakhs cu Iran, France, Turkey le Misopotamia ram hna ah an rak kuat hna. Mah ah cun Chin mino(4000) leng cu France ram ah an rakkuat ve hna.
1917kum a rakphak tik ah cun British pawl nih raljap țuanthan dingin mi an rak auh hna. Minung an rak herhtuk caah Chinram pengtlang kip cio ah mi(1000) nan rak kawl hna lai i nan raktlaih hna lai tiah bia an cah hna. Chin miphun pawl nih a hlan U Chinmi chungin a rakkal mi ralkap țuanmi hna an rakkir lomi kha theihhngalh le fimnak ah i laak in ralkap tuanding an rak duh lo. 1917 kum Setember thla ah mah țuan duh lonak langhternak an rak tuah. Mah duhlonak an langhternak dohnak cu ramchung kip ah a rak țhang i mirang pawl nih ral le țhawnnak thazaang an i khahter i an rak doh hna. Mah dohnak țhiamthiam ah cun lungrual tein dohți le bukhat tein voikhat teah rak dohți asi lo caah 1923 kum ah a rak dai țhan.
Chin National Union(CNU)
1900 kum hramthawk lio ah hin British hna nih Chin miphun hna cu Palik, Assam Rifle le Kawl ralkap(meithaltlai) hna i battalion le Chinland ram ralkap tuan dingah an rak tlaih anrak auh hna. Mah ralkap bu pawl hna cu Chin miphun hriamtlai bu hna ram caah rianțuan mi hna cu an rak doh ve hna. Kawlram chungah ramdaw mino hna nih kawl mibuu(Burma National Union) an dirh i ram caah rianțuan an rak thawk. Mah caan lio ah cun Chin miphun mino asi mi hna Vum Tu Mawng le Aung Min hna zongnih Chin National Union(CNU)an rak dirh ve i ram caah ruanțuan an rak thawk colh ve. 1933 kum ah CNU nih Rongon ram chung a ummi British zungah Chinland kha mah te Uk i khuakhan lairelnak nawl an rak hal. Cupin ah Kawlram ramluatnak le zalennak (Independent) nan pek hna asi ah cun Chinland zong pekchih ve dingin an rak hal chih hna. British cozah nih zeibia hmanh a leh lo pin ah 1939 kum Febuary 20 ni ah Vumtumawng, Wazihlaw, Kipling, Awmna, Aunglin, Amkam, Vumtuniang, Kimang le Lingki hna cu a tlaih hna i thonginn ah a thlak hna. Japan ral a thawh tiang thong a thlak hna.
Chin People Freedom Leagua(CPFL)
1948 Chin mino Captain Mang Tung Nung nih hruai nak in (CPFL) a dirhpi hna i miphun caah a si khawhnak chungin a țuan pi hna. 1951 kum tiang a tuanpi hna natein a mah Captain. Mang Tung Nung hrimhrim kha Chin ramkhel council ah Parliament asi i 1951 kum thok in Preme Minister U Nu cozah ah parliament rianțuan tu asi i a rak dinh taak hna.
Chin National Organization (CNO)
1957 kum lio ah Chin National Union(CNU)le Chin People Freedom Leagua(CPFL) hna an i fonh i Chin National Organization(CNO) cu an rak dirh. A voikhat nak chairman ah Catain. Mang Tung Nung nih a rak hruai hna.A mah hi miphun a dawmi pakhat a si hlei ah Parliament chungah kawlpawl hrukaih hnipuan pawl a rak hmang lo i western part dressing pawl a rak hman arak thuam i meeting hna zong a rakkai. Miphun a dawmi nih an rak dirh mi asi bantuk in CNO cu zapi nih an rak pom hna i Daan chungin miphun caah rian an rak țuan, an rak doh hna.
1962 kum Gen. Newin nih aa-na a laak hnu, parliament a hrawh ruangah siseh, zapi sin ah nawlngeihnak a ap than ding caah siseh, parliament menbers pawl hna le Chin mifimthiam Sianghleirun mino hna nih an rak hruai hna i ram le miphun caah tiin rian an rak țuan. (Anti- Communist Freedom Organization) an rak dirh i a hruaitu hna cu Lt.Col. Suan Kho Pau, Pu Dam Kho Hau, Pu Mang Khan Pau, Pu Hrang Nawl, Pu Suan Cin Lian le Pu Tual Zen hna an rak si. Zapi chungah kan lut lai i(pnf;&Hk;a&;) kau deuh in kan tuah lai i zapi nih pomnak(Support) kan lai an ti i an rak țuan. Zapi Support zong tampi an rak hmuh. Col. Suan Kho Pau hruainak thawngin Chin mino (30)hna cu East Pakistan(Bangladest) ram ah ral lei thiamnak an rak cawng hna hriamnam he kanram lei ah an rak tlungthan. Col Suan Kho Pau nih Champhai(mizoram)an phak hnu ah Chin Goverment kan dirh lai ati i Lutlai asi vemi Pu Hrang Nawl nih hriamtlai bu cu a hrawh. 1965 kum kawlram ah India Prime minister asi mi Lal Bahadur Shastri nih va tlawn hna i General Newin he an rak i tong. Mah an i ton i biakhiahnak an ngeih mi cu kawlram ramri le India ramri hrawng i a ummi rambuai nak a tuah mi hna cu hmunkhat ah in kan țangți lai i kan dohți lai tiah bia an rak i ceih i bia an rak khiah.
Mah hnatlak nak an rak tuah hnawhchan bik cu azei bantuk bu paoh seseh ram rrawk dingin a țuanmi, tapung pawl kan doh hna lai i kan hrawh hna lai timi bia khiah mi an ngeih caangka in, Chin miphun caah rian a tuanmi upa hna asi mi Col Suan Kho Pau, Pu Hrang Nawl, Pu Dam Kho Hau, Pu Ro Thang hna cu India nih a tlaih hna i Kawlram kut ah a pek hna. Col. Suan Kho Pau cu kum(10) Pu Hrang Nal le Pu Dam Kho Hau cu kum(8) veve thongtla dingin a rak caih hna i thong an thlak hna.
Chin Democracy Party(CDP)
Ex. Members Of Parliament John Mang Tling le Chin mino cheukhat hna cu U Nu hruai mi parliament Democracy bu ah luh ve dingin Chinram chungin Thailand ram ah an rak tli hna i 1969 December 30 ni ah thai khualipi Bangkok khua an rak phan i Parliament Democracy (PD) bu ah 1970 January (1) ni ah an rak lut ve. 1970 April 6 ni ah William Salian Zam le Micheal Mang Khan pau tiin Bangkok ah an rakphan ve i Pu Mang Tling hruai mi hna he an i tong i bia an i ruah. Mah an bia ruahnak le an biakhiah mi nih Chin Democracy Party(CDP) dirhding in an ti. 1971 Febuary 20 ni ah Jimmy hruaimi Zomi Chin National Front(ZCNF) he an i tongțhan i hnatlaknak minsen an rak thut. Mah minsen an thut mi ah cun CDP le ZCNF bu(2) kha hrawh i buthar asimi United Zomi Democracy Party(UZDP) bukha an rak dirh than asi. 1971 Febuary 25 ni ah kha hlan(ZCLF) charman asi mi Jimmy kha a chuah caah Party cu Febuary (28)ni ah Chin Democracy Party(CDP) buuthar cu an rak dirh țhan. Chairman caah Pu Mang Tling, Vice Chairman caah William Salian Zam, General Scretary Paul Chal Thaw le Finace Scratary ah David Thang hna an rak si. Marh 25 ni ah Pu Char Thaw a chuak i Denial Thang Lian General Scratary an rak thim țhan.
1972 August 24 ni ah miphun zalonnak le luatnak caah tiin dirhmi kawlram thlanglei a rakphan mi Chin ralkap buu cu tonnak an rak tuah i Chin ralkap bu hi fektein kan dirh lai tiah an rak ti. KNPP Head- Quarter's pawngah Camp an rak dirh i mah camp min ah Phun Dawt tiah an rak auh(sak). Ralkap pawl ( Chief Of Staff) ah John Mang Tling nih a rak tlaihpiak hna i William Salian Zam cu Mojor rank in țuanvo a rak tlai. Thlakhat hnu ah Mojor William Salian Zam nih pumpak in John Mang Tling sinah Army Chief tlai dingin nawl a rak hal tik ah lungtling tein John Mang Tling nih a rakpek i Major William Salian Zam cu Army Cheif Of Staff a rak si. Mah Camp ah cun thal(6) an rak um i 1973 January 8 ni ah mah Phun Dawt Camp in ni(4) kal asimi ah an i țhial i camp thar an rak sak. Mah Camp min cu Laimi Camp tiah min an raksak.
1973 January 29 ni ah Parliament Democracy Party Chairman U Nu cu ai din. A mah aiawh tu dingah General Lin Kya nih a chan i Chin Democracy Party chungah lungdongh nak le thazawrnak a chuak i Chin Liberation Army zongcu thazaang 150 in 100 ah an zawrchuk ve. 1976 kum Febuary 18 ni ah PDF zongcu an hrawh i kawlram um Miphun Lungrualnak le luatnak bu zongcu a rak rawk ve
1976 january 14 ni ah Chinland ah sizungzi tuahding he pahtlai in CDP/CLA pawl tonnak le biachahnak an rak tuah. Mah biachah mi hna cu.
18 century lio chan Biritish France, Spain le Portugal ram hna nih Africa le Asia ram țhen hna ah Colonial ram kauh cio dingin tiah an rak ti i ral an rak doh hna. 19 century thawk ka hrawngah kawlram ah British nih ral doh hram an rak thok. British nih Manipur a rak doh mi kawl pawl hna cu Manipur in a rak dawi dih hna i, 1924 kum ah Arakan, Taningtari cu doh hram a rak thok. Kumhnih leng ral a rak doh hnu(1824-1826) kum ah Arakan, Taningtari le Chinland cheukhat cu a rak laak hna. Mah British rak doh ah hin Chinland thlanglei a um mi Chin miphun hna nih an doh ko hna i mah dohnak ah Mi Wah, Ku Wah, Sit Taung le Maung Hnamah ral i doh cu a rak lar. Arak țhawng ngaingai. Chin miphun hna nih cun Fei, Li le thal, Nam hna an rak hman na tein Riffle meithal aa tlaih mi mirang(British) hna cu an rak doh kho hna lo an rak tei hna lo caah 1826 kum chan lio ah Palewah ram cheukhat hna cu Britist kuttang ah an rak tla. British Colonial pawl nih 1765 kum lio ah Silcar le Silong hna ah siseh, 1885 kum ah kawlmi umnak ram khi a raklaak dih hna. Mah hnu cun Chinland ram tuk nak dingah caan tha a rak kawl i 1871-1888-1889 kum hna ah ral voithum a rak tuk hna, Chinland ram țhenkhat cu a rak laak khawh. Daihnak le luatnak, zalawnnak a rak duh zungzal mi Chin miphun hna nih an mah le an pengram cio in an ngeih mi an hriam le an nam hna in an doh hna. Mah ral cu a rak ngan, a rak țhawngtuk i temhnak tampi le har taktak in an raklaak mi kongah mah ral i a rak i talmi mirang pawl nih ca in an rak tial ning, an rak i thanh ningah le mirang ralkap i a sangbik an i pekmi laksawng(Victoria Cross) an i pek ah siseh, hmuhkhawh asi. Chin Miphun pawl nih an mah le an nawl ngeihnak a tlak lo ding le mitang i salcan ah tangding an rak duh lo. Cun Chinland rampi mi kuttang a tlak lai ding an phan ruangah nunnak tampi liam in le thap in an rak doh hna. Mah raldoh nak ah Pu Cawn Bik, Pu Khai Kam, Pu Lal Luai, Pu Za Hat, Pu Hausat hna cu mi laar minthang an rak si. Mah mirang ral ah hin hriamnam ngeih an i hleihluat ruang le mi an ngeih mi an i hleihluat ruangah 1895 kum ah Chinland rampi a tam deuh cu mirang kut ah a rak tla.
1914 kum lio ah Germany, Austra, Hungary, Turkey le Bulgaria hna phukhat, England, France, Rusia, American hna le a dang ram hna kha phukhat ralpi an rak tho. Mah ral an dohnak ding caah anmah le an uk mi ram hna i a ummi miphun hna cu ral do dingin minung an rak tlaih hna. Kum 1916 lio ah cun England Colonial kuttang a si miram hna ah India le Kawl hna ah cun ralkap a țuam dingin minung 1million le ral do lodingin minung 5lakhs cu Iran, France, Turkey le Misopotamia ram hna ah an rak kuat hna. Mah ah cun Chin mino(4000) leng cu France ram ah an rakkuat ve hna.
1917kum a rakphak tik ah cun British pawl nih raljap țuanthan dingin mi an rak auh hna. Minung an rak herhtuk caah Chinram pengtlang kip cio ah mi(1000) nan rak kawl hna lai i nan raktlaih hna lai tiah bia an cah hna. Chin miphun pawl nih a hlan U Chinmi chungin a rakkal mi ralkap țuanmi hna an rakkir lomi kha theihhngalh le fimnak ah i laak in ralkap tuanding an rak duh lo. 1917 kum Setember thla ah mah țuan duh lonak langhternak an rak tuah. Mah duhlonak an langhternak dohnak cu ramchung kip ah a rak țhang i mirang pawl nih ral le țhawnnak thazaang an i khahter i an rak doh hna. Mah dohnak țhiamthiam ah cun lungrual tein dohți le bukhat tein voikhat teah rak dohți asi lo caah 1923 kum ah a rak dai țhan.
Chin National Union(CNU)
1900 kum hramthawk lio ah hin British hna nih Chin miphun hna cu Palik, Assam Rifle le Kawl ralkap(meithaltlai) hna i battalion le Chinland ram ralkap tuan dingah an rak tlaih anrak auh hna. Mah ralkap bu pawl hna cu Chin miphun hriamtlai bu hna ram caah rianțuan mi hna cu an rak doh ve hna. Kawlram chungah ramdaw mino hna nih kawl mibuu(Burma National Union) an dirh i ram caah rianțuan an rak thawk. Mah caan lio ah cun Chin miphun mino asi mi hna Vum Tu Mawng le Aung Min hna zongnih Chin National Union(CNU)an rak dirh ve i ram caah ruanțuan an rak thawk colh ve. 1933 kum ah CNU nih Rongon ram chung a ummi British zungah Chinland kha mah te Uk i khuakhan lairelnak nawl an rak hal. Cupin ah Kawlram ramluatnak le zalennak (Independent) nan pek hna asi ah cun Chinland zong pekchih ve dingin an rak hal chih hna. British cozah nih zeibia hmanh a leh lo pin ah 1939 kum Febuary 20 ni ah Vumtumawng, Wazihlaw, Kipling, Awmna, Aunglin, Amkam, Vumtuniang, Kimang le Lingki hna cu a tlaih hna i thonginn ah a thlak hna. Japan ral a thawh tiang thong a thlak hna.
Chin People Freedom Leagua(CPFL)
1948 Chin mino Captain Mang Tung Nung nih hruai nak in (CPFL) a dirhpi hna i miphun caah a si khawhnak chungin a țuan pi hna. 1951 kum tiang a tuanpi hna natein a mah Captain. Mang Tung Nung hrimhrim kha Chin ramkhel council ah Parliament asi i 1951 kum thok in Preme Minister U Nu cozah ah parliament rianțuan tu asi i a rak dinh taak hna.
Chin National Organization (CNO)
1957 kum lio ah Chin National Union(CNU)le Chin People Freedom Leagua(CPFL) hna an i fonh i Chin National Organization(CNO) cu an rak dirh. A voikhat nak chairman ah Catain. Mang Tung Nung nih a rak hruai hna.A mah hi miphun a dawmi pakhat a si hlei ah Parliament chungah kawlpawl hrukaih hnipuan pawl a rak hmang lo i western part dressing pawl a rak hman arak thuam i meeting hna zong a rakkai. Miphun a dawmi nih an rak dirh mi asi bantuk in CNO cu zapi nih an rak pom hna i Daan chungin miphun caah rian an rak țuan, an rak doh hna.
1962 kum Gen. Newin nih aa-na a laak hnu, parliament a hrawh ruangah siseh, zapi sin ah nawlngeihnak a ap than ding caah siseh, parliament menbers pawl hna le Chin mifimthiam Sianghleirun mino hna nih an rak hruai hna i ram le miphun caah tiin rian an rak țuan. (Anti- Communist Freedom Organization) an rak dirh i a hruaitu hna cu Lt.Col. Suan Kho Pau, Pu Dam Kho Hau, Pu Mang Khan Pau, Pu Hrang Nawl, Pu Suan Cin Lian le Pu Tual Zen hna an rak si. Zapi chungah kan lut lai i(pnf;&Hk;a&;) kau deuh in kan tuah lai i zapi nih pomnak(Support) kan lai an ti i an rak țuan. Zapi Support zong tampi an rak hmuh. Col. Suan Kho Pau hruainak thawngin Chin mino (30)hna cu East Pakistan(Bangladest) ram ah ral lei thiamnak an rak cawng hna hriamnam he kanram lei ah an rak tlungthan. Col Suan Kho Pau nih Champhai(mizoram)an phak hnu ah Chin Goverment kan dirh lai ati i Lutlai asi vemi Pu Hrang Nawl nih hriamtlai bu cu a hrawh. 1965 kum kawlram ah India Prime minister asi mi Lal Bahadur Shastri nih va tlawn hna i General Newin he an rak i tong. Mah an i ton i biakhiahnak an ngeih mi cu kawlram ramri le India ramri hrawng i a ummi rambuai nak a tuah mi hna cu hmunkhat ah in kan țangți lai i kan dohți lai tiah bia an rak i ceih i bia an rak khiah.
Mah hnatlak nak an rak tuah hnawhchan bik cu azei bantuk bu paoh seseh ram rrawk dingin a țuanmi, tapung pawl kan doh hna lai i kan hrawh hna lai timi bia khiah mi an ngeih caangka in, Chin miphun caah rian a tuanmi upa hna asi mi Col Suan Kho Pau, Pu Hrang Nawl, Pu Dam Kho Hau, Pu Ro Thang hna cu India nih a tlaih hna i Kawlram kut ah a pek hna. Col. Suan Kho Pau cu kum(10) Pu Hrang Nal le Pu Dam Kho Hau cu kum(8) veve thongtla dingin a rak caih hna i thong an thlak hna.
Chin Democracy Party(CDP)
Ex. Members Of Parliament John Mang Tling le Chin mino cheukhat hna cu U Nu hruai mi parliament Democracy bu ah luh ve dingin Chinram chungin Thailand ram ah an rak tli hna i 1969 December 30 ni ah thai khualipi Bangkok khua an rak phan i Parliament Democracy (PD) bu ah 1970 January (1) ni ah an rak lut ve. 1970 April 6 ni ah William Salian Zam le Micheal Mang Khan pau tiin Bangkok ah an rakphan ve i Pu Mang Tling hruai mi hna he an i tong i bia an i ruah. Mah an bia ruahnak le an biakhiah mi nih Chin Democracy Party(CDP) dirhding in an ti. 1971 Febuary 20 ni ah Jimmy hruaimi Zomi Chin National Front(ZCNF) he an i tongțhan i hnatlaknak minsen an rak thut. Mah minsen an thut mi ah cun CDP le ZCNF bu(2) kha hrawh i buthar asimi United Zomi Democracy Party(UZDP) bukha an rak dirh than asi. 1971 Febuary 25 ni ah kha hlan(ZCLF) charman asi mi Jimmy kha a chuah caah Party cu Febuary (28)ni ah Chin Democracy Party(CDP) buuthar cu an rak dirh țhan. Chairman caah Pu Mang Tling, Vice Chairman caah William Salian Zam, General Scretary Paul Chal Thaw le Finace Scratary ah David Thang hna an rak si. Marh 25 ni ah Pu Char Thaw a chuak i Denial Thang Lian General Scratary an rak thim țhan.
1972 August 24 ni ah miphun zalonnak le luatnak caah tiin dirhmi kawlram thlanglei a rakphan mi Chin ralkap buu cu tonnak an rak tuah i Chin ralkap bu hi fektein kan dirh lai tiah an rak ti. KNPP Head- Quarter's pawngah Camp an rak dirh i mah camp min ah Phun Dawt tiah an rak auh(sak). Ralkap pawl ( Chief Of Staff) ah John Mang Tling nih a rak tlaihpiak hna i William Salian Zam cu Mojor rank in țuanvo a rak tlai. Thlakhat hnu ah Mojor William Salian Zam nih pumpak in John Mang Tling sinah Army Chief tlai dingin nawl a rak hal tik ah lungtling tein John Mang Tling nih a rakpek i Major William Salian Zam cu Army Cheif Of Staff a rak si. Mah Camp ah cun thal(6) an rak um i 1973 January 8 ni ah mah Phun Dawt Camp in ni(4) kal asimi ah an i țhial i camp thar an rak sak. Mah Camp min cu Laimi Camp tiah min an raksak.
1973 January 29 ni ah Parliament Democracy Party Chairman U Nu cu ai din. A mah aiawh tu dingah General Lin Kya nih a chan i Chin Democracy Party chungah lungdongh nak le thazawrnak a chuak i Chin Liberation Army zongcu thazaang 150 in 100 ah an zawrchuk ve. 1976 kum Febuary 18 ni ah PDF zongcu an hrawh i kawlram um Miphun Lungrualnak le luatnak bu zongcu a rak rawk ve
1976 january 14 ni ah Chinland ah sizungzi tuahding he pahtlai in CDP/CLA pawl tonnak le biachahnak an rak tuah. Mah biachah mi hna cu.
- Chin Liberation Army cu Chin National Army ah min thlen dinv.
- Chinland ram ah phakkhawh dingin KIO sinah bawmhnak hal ding.
- Chinland ram ah a phankho lomi pawl cu atu an rank in letthum in promation pekding.
- Chinland ramchungah a rakphan kho mi Arakan Liberation Party hruaitu Khaing Mo Lynn le a hawi le pawl eiding țuanvo lakpiak ding.
1976 December thla chungah Major William Salian hruaimi hna CLA cu Maneepawlaw Head-Quater's in Shan ram cu an rakra i Kachin ram lei ah an kal. Kachin an phaktik ah 1977 kumthar asi i Ngaland an phaktik ah fur a tla cang. Chinland an rakphak tik ahcun fur asi i Leta Tlang(Avomawmif) ann rakphak tik ahcun nikhua a chiatuk le ruah a tamtuk, thli a hrantuk caah an dam hna lo i an rakzaw hna. Cu hlei ah sidin ding, hnipuan an rak ngeih lo caah an rak i thlopkho lo i an nunnak tiangin a rak liam hna.
Tidim, Phunnuam khu an phak ah riahcaw an cawklio ah Phunnuam in Meng 5 a hlatnak Thuklai khua ah riahcaw a caw mi hna sin ah an information an lekout i BSPP ralkap nih an rak dawi hna. Phunnuam le Saizam ah an in kap i mi 3 hma an pu. Riahcaw an ngeiti lo. Thilchia le ruah a tam. Rak i kah ruangah Major William Salian Zam a ho mi hna Mi 20 hna cu vangte khua ah kawl ralkap nih an tlaih hna. Mah an tlaih mi hna CLA pawl cu bia zong ceih hna loin Northern Command Brig. Hlatun oder in Capt Mawng Aye nih mawtaw lamkam ah, a tler in a rak dirter hna i a rak kah/thah dih hna. Mah Commad ah minung 120 an si i 46 hna cu kalay thonginn ah a kal pi hna i mah i kahnak ah minung 4 hman an pu. CLA(CNA) cu a rawk i an dirhkho ti lo.
Mizo National Front(MNF)
1961 October 28 ni ah mizo Mizo National Front(MNF) cu rak dirh asi. An chairman ah Pu Laldeng aa nih a rak hruai hna i kawlram, India, East Pakistan (Bangladest)ram i a ummi Chin miphun hna umnak ram pawl cu ram pakhat ah kan serlai i luatnak kan laak lai tiin ram rian an rak țuan. 1962 December thla a zarhkhat nak ah Laldenga,Lalnunmawiaa, Saingaka hna cu East Pakistan(Bangladest) ram ah a thli in an rak ra i pakistan mipawl he an rak i tong. East Pakistan nih tha tein a rak don hna i an hmunhma, phaisa le hriamnam kan bawmhhna lai tiah a rakkamh hna. Rian țuanti dingle ralkap traning pekding pawl hna zong hna tlaknak an rak ngei. Mizo National Front pawl nih a thli in Underground Mizl Goverment an dirh. Independent laaknak dingah ramrian an rak țuan i India cozah pi cu a rak doh.
Zomi National Libration Front(ZNLF)
1966 kum March (1) ni ah MNF nih Independent a phuan i India cu a doh. 1968 ah mizo ramri ah ral a rak tho i India le kawl nih join oparetion a rak tuah ruangah mizo ramri le Chinland ramchungah an rak um kho tilo i East Pakistan(Bangladest) lei ah camp cu an rak i thial. MNF tiin Chin miphun pawl zong an rak i tal i Chin miphun chungah rian a rak țuan kho dingin MNF nawl peknak thawngin Zomi National Libration Front(MNLF)cu rak dirh asi. Chairman ah Pu Țial Khar, vice chairman ah Pu Thawng Luai, foreign in-charge ah Pu thawng Sai nih tuanvo an laak hna. East pakistan sunsawng khua pawngah camp an raksak i Mizo National Liberation Front(MNLF) he tiin rian an rak țuantti.
1971 kum East pakistan le India karlak ah ral a rak tho i an rak i do. East pakistan an sungh i Bangladest a rak chuah hnu ah MNF pawl zong Bangladest ram ah camp an sa kho ti lo an rak based khawh lo hnucun Mizo ram (India)le Arakan ram hna ah camp an rak i țhial. Mahbantuk an rak cawlcangh cuahmah lio ah MNF le ZNLF cu tonnak biaruahnak a rak ngei. Mah an itonnak ah cun Pu Lalnunmawi cu India ram ah kalter i India he i tonak lam kawlter ding. Cun Pu Tial Khar cu KIO ah kalter i KIO sinah rallei fimthiamnak le a herhmi mi bawmhnak hal dingin hnatlaknak an ngeih hnu ah 1972 kum ah ZNLF in Pu Tial khar le Pu Sui Tling hna cu KIO sinah an kal i Fnance Secretary a simi Brang Sai a hnu KIO( Chairman asi mi he an i tong. KIO he hnatlaknak an raktuah micu a rannak in ZNLF cu ral lei fimthiamnak cawnpiak dingin ti asi. Asinain KIO nih cun Chin timi lawng kan theih caah kan nih,nih cun Chin timi min in nan rakkai lawngah traning kan i pek hna lai an ti. Mati cun Kachin sinah an rak um i fawi teah an rak tlunkhawh lo caah ramrian an rak i din, an rak țuan kho ti lo.
Chin National Front(CNF)
1988 March (20) ni ah India, Mizoram, Aizawl khuapi chaltlang ah meeting an rak ngei i ma i an meeting ah cun kha hlan Zomi National Liberation Front(ZNLF) cu Chin National Front(CNF)in an rak thlen. Anrak thlennak suallam cu zomi timi kan i thei hna lo,Cun mizo zong kan thei hna lo, kan nih kan theih micu Chin timi lawng kan in theih an rak ti hna. Cucaah cun ZNLF tiin kan kal ah cun Kachin nih an bia an beuh cang hna bantuk in Chin miphun tiin nan raklawng ah kan i chawnh hna lai i traening kan pek hna lai an tibantuk in ZNLF in Chin National Front(CNF) ah an rak thlennak cu asi. Mah CNF i chairman ah Pu Tial Khar cu an rak thim i General Secratary ah Pu Mang Khun cu an rak thiam. Ma kum November thlah CNF i Central Committe(CC) an rak tuah i Pu No Than Kap kha Kachin Independent Organazation(KIO) he i ton dingin thai ramri i a ummi Kareen National Union(KNU) General Head-Quater's ah an rak thlah. KIO in an chairman Brang Sai he an i tong i bu hnih tein kutsih in kawl ralkap cu akn doh ți lai i ralkong he pehtlai in fimthiamnak kan i chim hna lai tiah KIO chairman nih cun mah tonnak(meeting)ahcun bia a chim i biakhiahnak an rak tuah colh. Ma tiin KNU HQ,s voithum a rakkal i an iton hnu i a rak kir hnu ah Pu Tial Khar sinah No Than Kap nihcun chairman rian na ka kianh dingle na ka pekding ah kan hal ati i Pu Tial Khar nihcun Chairman rian asi nak cun a kianh i central Committe biakhiahnak vote in CNF i a pahnihnak chairman tuan dingah an rak thim.
Dal 2nk ah rel țhankhawh asi.>>>>>>>>>>>>>.
1961 October 28 ni ah mizo Mizo National Front(MNF) cu rak dirh asi. An chairman ah Pu Laldeng aa nih a rak hruai hna i kawlram, India, East Pakistan (Bangladest)ram i a ummi Chin miphun hna umnak ram pawl cu ram pakhat ah kan serlai i luatnak kan laak lai tiin ram rian an rak țuan. 1962 December thla a zarhkhat nak ah Laldenga,Lalnunmawiaa, Saingaka hna cu East Pakistan(Bangladest) ram ah a thli in an rak ra i pakistan mipawl he an rak i tong. East Pakistan nih tha tein a rak don hna i an hmunhma, phaisa le hriamnam kan bawmhhna lai tiah a rakkamh hna. Rian țuanti dingle ralkap traning pekding pawl hna zong hna tlaknak an rak ngei. Mizo National Front pawl nih a thli in Underground Mizl Goverment an dirh. Independent laaknak dingah ramrian an rak țuan i India cozah pi cu a rak doh.
Zomi National Libration Front(ZNLF)
1966 kum March (1) ni ah MNF nih Independent a phuan i India cu a doh. 1968 ah mizo ramri ah ral a rak tho i India le kawl nih join oparetion a rak tuah ruangah mizo ramri le Chinland ramchungah an rak um kho tilo i East Pakistan(Bangladest) lei ah camp cu an rak i thial. MNF tiin Chin miphun pawl zong an rak i tal i Chin miphun chungah rian a rak țuan kho dingin MNF nawl peknak thawngin Zomi National Libration Front(MNLF)cu rak dirh asi. Chairman ah Pu Țial Khar, vice chairman ah Pu Thawng Luai, foreign in-charge ah Pu thawng Sai nih tuanvo an laak hna. East pakistan sunsawng khua pawngah camp an raksak i Mizo National Liberation Front(MNLF) he tiin rian an rak țuantti.
1971 kum East pakistan le India karlak ah ral a rak tho i an rak i do. East pakistan an sungh i Bangladest a rak chuah hnu ah MNF pawl zong Bangladest ram ah camp an sa kho ti lo an rak based khawh lo hnucun Mizo ram (India)le Arakan ram hna ah camp an rak i țhial. Mahbantuk an rak cawlcangh cuahmah lio ah MNF le ZNLF cu tonnak biaruahnak a rak ngei. Mah an itonnak ah cun Pu Lalnunmawi cu India ram ah kalter i India he i tonak lam kawlter ding. Cun Pu Tial Khar cu KIO ah kalter i KIO sinah rallei fimthiamnak le a herhmi mi bawmhnak hal dingin hnatlaknak an ngeih hnu ah 1972 kum ah ZNLF in Pu Tial khar le Pu Sui Tling hna cu KIO sinah an kal i Fnance Secretary a simi Brang Sai a hnu KIO( Chairman asi mi he an i tong. KIO he hnatlaknak an raktuah micu a rannak in ZNLF cu ral lei fimthiamnak cawnpiak dingin ti asi. Asinain KIO nih cun Chin timi lawng kan theih caah kan nih,nih cun Chin timi min in nan rakkai lawngah traning kan i pek hna lai an ti. Mati cun Kachin sinah an rak um i fawi teah an rak tlunkhawh lo caah ramrian an rak i din, an rak țuan kho ti lo.
Chin National Front(CNF)
1988 March (20) ni ah India, Mizoram, Aizawl khuapi chaltlang ah meeting an rak ngei i ma i an meeting ah cun kha hlan Zomi National Liberation Front(ZNLF) cu Chin National Front(CNF)in an rak thlen. Anrak thlennak suallam cu zomi timi kan i thei hna lo,Cun mizo zong kan thei hna lo, kan nih kan theih micu Chin timi lawng kan in theih an rak ti hna. Cucaah cun ZNLF tiin kan kal ah cun Kachin nih an bia an beuh cang hna bantuk in Chin miphun tiin nan raklawng ah kan i chawnh hna lai i traening kan pek hna lai an tibantuk in ZNLF in Chin National Front(CNF) ah an rak thlennak cu asi. Mah CNF i chairman ah Pu Tial Khar cu an rak thim i General Secratary ah Pu Mang Khun cu an rak thiam. Ma kum November thlah CNF i Central Committe(CC) an rak tuah i Pu No Than Kap kha Kachin Independent Organazation(KIO) he i ton dingin thai ramri i a ummi Kareen National Union(KNU) General Head-Quater's ah an rak thlah. KIO in an chairman Brang Sai he an i tong i bu hnih tein kutsih in kawl ralkap cu akn doh ți lai i ralkong he pehtlai in fimthiamnak kan i chim hna lai tiah KIO chairman nih cun mah tonnak(meeting)ahcun bia a chim i biakhiahnak an rak tuah colh. Ma tiin KNU HQ,s voithum a rakkal i an iton hnu i a rak kir hnu ah Pu Tial Khar sinah No Than Kap nihcun chairman rian na ka kianh dingle na ka pekding ah kan hal ati i Pu Tial Khar nihcun Chairman rian asi nak cun a kianh i central Committe biakhiahnak vote in CNF i a pahnihnak chairman tuan dingah an rak thim.
Dal 2nk ah rel țhankhawh asi.>>>>>>>>>>>>>.
Comments
Post a Comment