Pu Vum Tu Maung Tuanbia Tawi

Pu Vum Tu Maung(Thang Pet Maung) cu Mindat pengmi Pu Thang Pet le Pi Nauk nih Aprill 1900kum vuntu khua ah an hrin. Tang sarih tiang ca a cawng i 1917kum ah mirang ralkap a tla. Raldoh le lente celh a thiam ngai ngai mi asi. Ralkap a tuan lio ah Bo hnih a hmuh, mah caan cu kawlram hi mirang nih an rak uk cang i kawlram le laimi cu mirang nih an rak nautat sersat lei ah ramchung chuak mi thil tha vialte cu an ram ah an kuat dih i an duh ti lomi a hlei vuanglawng kha an rak pek tawn hna.

Rakhine phungki U Oktamah cu mirang uknak phung a duh lotu minthang Upa pakhat a rak si. U Oktamah nih kawlram chung i a um mi mirang vialte hi kan dawi dih hna ahcun a tha lai, tiah Madalay ah a rak chim. A chimmi bia cu Vum Tu Maung nih a rak theih ve tik ah a lung a suk ngai. Kan ram le kan miphun caah a herh mi kha a lung a pem i 1924 December 25 ah ralkap in aa phuak i Lairam ah a tlung. 

1925 kum khua a phak cang ka tein an khua ah sianginn a serpiak hna i a mah nih saya zong a tuan. Saya a tuan pah cun mirang uknak a that lonak le an kan nautat nakkong kha zapi sinah a chim lengmang. 1933 March 23/24 ah laimi rualremnak bu an rak dirh i hruaitu ah a mah an rak thim. 1934 ah Dohbama Asi Ayone Upa le kawlram humhak tu ralkap GCBA ah a rak lut. Mindat peng Yaw-Tiva pawng Wa-re khua ah mizapi pumhnak a rak tuah pi hna i biachahnak phun (9)an rak tuah i Mangwe Mangki Mr. Cracken sinah an rak kuat. Asinain Mr. Cracken nih an ca cu a cohlan lo caah minung 900 renglo an rak au. Cuti an au ruangah 1939 January thla 20 ah Pu Vum Tu Maung le a hawi le minung 8 cu mirang nih an tlaih hna i Halkha,Falam,Tidim thongah an thlak hna.

Cu hnu cun Mandalay Minchian le Katha muipadap thongah thlathum an thlak than hna. 1942 May thla ah Japan nih Katha thong cu bom an thlak i minung 55 an thi i thonginn vampang zong aa bauh caah an dawng tein an zaam kho. Mirang pawl an thin a phawhtuk tik ah Pu Vum Tu Maung a tlai kho tu 5000 le a ruak in a rak chuahpi kho tu 1000 laksawng kan in pek hna lai tiah an rak thanh. A inn zong mei an rak duah piak.

1945 August ah Naythurain meòing le 1946 ah Shewdagone pura hmai i Pa Sa Pa La Nyilakhan ah an phu aiawh in a kai. 1947 May ah kawlram uknak phunghram serding ah Bogyoke Aung San nih Pu Vum Tu Maung, Pu Mang Tung Nung, Pu Sa Vut, Pu Ngun To le Pu Thawng Cin Thang hna cu Laimi aiawh tu Upa in an rak auh hna.

Laimi lakah vuanci hmasabik asi i 1948 in 1951 tiang lairam  vuanci a tuan.   Chin Ministry Affairs nih 1950 kum ah Lai Miphun Ni(Chin National Day) cu Febuary (20) ah tuah dingin an rak khiah. 1952 in 1966 tiang Vumtu khua ah dai tein khua a sa. 1966 Febuary (20) kum Mindat ah an tuah mi a voi 18nak Laimi Phun Ni a hmang. Khua lei a kir ah Vumtu pawngah mawtaw cu ai let i 1966 Febuary 23 ni ah a nunnak a liam. 

Pu Vum Tu Maung cu mirang raldoh le Laimi Phunpi Ni kan ngeihkhawhnak dingah ruahnak le thazaang a rakchuah lawng siloin Laim Miphun A Dawtu le kan ram zawn a ruattu bik pakhat asi caah harnak a phunphun a rak ing. Cu caah a mah philh lo nak caah Halkha Khualipi Cerhtuar cu " Pu Vum Tu Maung Celhhmun" tiah min an bunh.