Kum Thar~~2016 (Leap Year)

Internet chan, Media chan, Facebook chan asi ruangah vawlei khua zakip um Chin miphun vialte nih Khrihfabu in chungkhar in dam te i Chrismas le kumthar kan hman khawh cio kong bia he hmanthlak he chim le taar cio, i hngalhpi le i lawmhpi cio asi. Kum 2015 cu nizaan te asi ko nain nikum tiah chim a hau ai cang!


Gregotian Calendar a hmang mi kan si ruangah kumkhat ah ni 365 a um, tiah a fawinak in kan chim tawn. Nikum 2015 nih ni 365 a ngeih. Nain tukum 2016 ahcun ni 366 kan ngei lai. A ruang: tukum febuary cu ni 29 a ngei. Nau pawi lio kan nu le nih Febuary 29 i nau an ngeih(fa an hrin)ahcun kum 4 asi kum, 2020 lawngah a chuah ni camtuak hmas bik ni a hmang kho lai. Ni 365 ngeih kum ahcun Febuary ni 28 a ngeih nain ni 366 ngeih kum ahcun Febuary nih ni 29 ngeih, tinak asi. A tawifawinak in chim ahcun kum 4 dan lengmangah Febuary nih ni 29 ngeih, ti khawh asi. Cu kum cu English cun Leap Year ti asi. Laiholh cun kum pet, silole kum zuang ti khawh asi ko hnga. Number 4 in phawtkhawh asi mi kum poh( 2004, 2008, 2012, 2016, 2020, 2024 tehna) cu Leap Year an si, tiah a fawinak in ti ding an si.

Nain hngalh hau dang pakhat cu, zabu kum pawl belte cu 400 in phawtkhawh an si lawngah Leap Year an si. Kum 1800, 1900, 2100, 2200, 2300 tehna cu 4 in phawtkhawh an siko nain 400 in phawtkhawh an si lo ruangah Leap Year an si lo i, an Febuary nih ni 29 an ngei lai lo, ni 28 an ngei lai. Kum 2000 le 2400 cu 400 in phawtkhawh an si i, Leap Year an si, an Febuary nih ni 29 an ngeih lai.

Leap Year an umternak a ruang: Nika cu vawlei in meng million 93 (93,000,000 miles) a hla. Vawlei mi nihcun kan vawlei hi dai tein le cawlcaang lo tein a um rua, tiah kan ruah lio ah Suimilam 1 ah meng 67(67,000 mph) in a tli zungzal, aa din ballo. Nika cu vawlei nih vel. Velkhat a vel ah ni 365 le suimilam 5 le minit 48 le sekan 46 a rau(Ni 365 le suimilam 6 dengmang, silole 365¼ days). Cuti vawlei nih nika velkhat a vel cu kumkhat(tropical year) ti asi. Vawlei nih nika velkhat a vel cu kumkhat kan ti țung i, cu kum khat ah ni 365 lengmang lawng umter ahcun suimilam 6 denglengmang cu kum fatin te a hlei ding asi i, kum 100 hnu ahcun ni 24 hrawng a hlei ding asi. Cu ruangah, suimilam 6 let li cu nikhat asi(6×4=24 hrs) tiin, a luan cia kum 2000 renglo(BC 46) lio ah Julius Caesar nih 4 in phawtkhawh mi kum paoh cu Leap Year siseh ti phung a rak ser. Kum 1500 ringlo hnu, 1582 kum ah nihin i kan kan hman mi Gregotian Calendar hi an hun ser i, a cungpi kan chim bang 4 in phawtkhawh mi kum an si ko zongah 400 in phawt khawh asi lomi kum cu Leap Year si hlah seh, timi phungthar hun ser asi.

London i Greenwich cu Prime Meridian i a hman asi ruangah vawlei map i longitude zong cuka cun rel thawk asi i, caan rel tik zongah nichuahlei cu ± in rel asi i, nitlak lei cu -- in rel asi. Cu ruangah Prime Meridian in a khattelei khel Pacific rili chung um tikulh ram cu kum 2016 a phan hmasa bik le a pha hmanung bik an si. US ram Indianapolis i December 31, 2015 zing suimilam 5 asi lio ah England ram London ahcun 10am asi. Australia ram Sydney ahcun 9pm asi. Cu ahcun Patifie rili chung um ram fate Samoa cu kumthar a phan hmanung bik a si. Indianapolis ah 2016 kumthar zing 6am asi cang. Cu ahcun an nih cu kumthar lawmh an i thawk lawng asi.


Laaknak: CERLIAN cazual chungin.










Comments

Popular posts from this blog

Mifim Bia Roling (51)

Laimi Khrihfa Thawh Kehnak Kong

Lai Miphun Tuanbia Tawi